Diagnoses bij de man
Het is vast en zeker een moeilijk moment voor u en uw partner, maar probeer niet uit het oog te verliezen dat u onder medisch toezicht staat en dat dit een belangrijke fase is om een oplossing te vinden. Het maakt weinig uit of het nu om de diagnose bij de man of de vrouw gaat. Wat de oorzaak ook is, u moet als koppel het hoofd bieden aan uw onvruchtbaarheid.
In dit deel vindt u uitvoerige informatie over de verschillende mogelijke oorzaken van mannelijke onvruchtbaarheid, waaronder de symptomen, de oorzaken en de gebruikelijke behandeling ervan.
Verminderde vruchtbaarheid bij de man is te wijten aan een lagere kwaliteit van het sperma.
Onder de belangrijkste oorzaken van onvruchtbaarheid onderscheiden we de volgende.
- Problemen met het zaad
- Azoöspermie
- Afsluiting
- Bilaterale (aan beide zijden) afwezigheid van de zaadleiders
- Het syndroom van Klinefelter
- Cryptorchidie
- Retrograde ejaculatie
- Vasectomie: hersteloperatie
- Zakaderbreuk of varicocèle
- Epididymitis
- Immunologische onvruchtbaarheid (antilichamen)
- Hormonale stoornissen
Problemen met het zaad
Er kunnen problemen optreden met de kwantiteit of de kwaliteit van de spermatozoïden, of met beide.
Het symptoom
Het belangrijkste symptoom is het uitblijven van een zwangerschap.
De oorzaken
Er zijn tal van oorzaken, waaronder misbruik van alcohol, drugs of geneesmiddelen en roken.
Er is ook aangetoond dat te vaak blootgesteld worden aan hoge temperaturen, zoals in sauna's, en het dragen van te strakke kledij een impact kunnen hebben op de vruchtbaarheid. Ook omgevingsfactoren kunnen een rol spelen.
De behandeling
Er bestaan meerdere behandelingen (IUI, medisch begeleide voortplanting) naargelang van de precieze aard van het probleem met het sperma. In de praktijk betekent dit doorgaans dat de vrouw een behandeling moet ondergaan om de vruchtbaarheid te verhogen.
Azoöspermie
Azoöspermie staat voor de volledige afwezigheid van spermatozoïden in het sperma.
De symptomen
Enkel aan de hand van een analyse van het sperma kan worden bepaald of er al dan niet spermatozoïden aanwezig zijn.
De oorzaken
Deze zeldzame aandoening kan het resultaat zijn van een verstopte zaadleider of van een (vaak genetische) ziekte. Deze verstopping kan worden onderzocht met behulp van een ultrasonograaf.
De behandeling
De oorzaak van de azoöspermie moet worden bepaald. In sommige gevallen kan er voldoende sperma worden verkregen uit de teelballen of de bijbal voor een IVF. Soms kan een correctie via een ingreep helpen om de verstopping ongedaan te maken als de oorzaak is bepaald. Als de zojuist genoemde behandelingen niet tot een zwangerschap leiden, dan moet er worden gedacht aan een spermadonor.
Afsluiting
Bij mannen verhindert een afsluiting (verstopping) van het kanaalsysteem (van de bijbal of de zaadleider) dat het sperma in het ejaculaat terechtkomt.
De symptomen
Deze aandoening kan enkel via een onderzoek (bijv. ultrasonografie) worden opgespoord.
De oorzaken
Bij de man kunnen de oorzaken de volgende zijn:
- Seksueel overdraagbare aandoeningen (soa's)
- Bindweefsel door een ingreep aan de buik
- Aangeboren aandoeningen
- Vasectomie
De behandeling
Eén van de behandelmogelijkheden is de vasovasectomie - een procedure waarbij de chirurg de verstopping ongedaan maakt en de binnenste en de buitenste laag van de twee uiteinden van de zaadleider met elkaar verbindt. Er kan ook een biopsie van de teelballen worden uitgevoerd om spermatozoïden te verkrijgen voor een IVF met ICSI.
Bilaterale (aan beide zijden) afwezigheid van de zaadleiders
De zaadleider is een buisstructuur die de bijbal met de urinebuis verbindt.
De aangeboren bilaterale afwezigheid van de zaadleiders is een aandoening van bij de geboorte. Deze ziekte tast de mannelijke vruchtbaarheid aan, aangezien de spermatozoïden geblokkeerd zitten in de teelballen.
De symptomen
Er gaan geen symptomen gepaard met deze aandoening. Enkel een analyse van het sperma, waaruit de afwezigheid van spermatozoïden (azoöspermie) blijkt, kan op deze stoornis wijzen.
De oorzaken
Het gaat om een erfelijke aandoening. Een geneticus kan op dit vlak uitleg verschaffen en raad geven.
Hij zal in het geval van een IVF-behandeling met ICSI een erfelijkheidstest op het embryo uitvoeren voordat het in de baarmoeder wordt geplaatst (diagnose vóór de implantatie).
De behandeling
Als het sperma nog in de teelballen wordt geproduceerd, dan kan een ingreep worden uitgevoerd om spermatozoïden af te tappen. Er kan dan een IVF-procedure met ICSI worden opgestart met de spermatozoïden die op deze manier zijn verkregen. Als deze procedure niet lukt, dan is het alternatief een spermadonor.
Het syndroom van Klinefelter
Het syndroom van Klinefelter is een aandoening aan de chromosomen die wordt gekenmerkt door de afwezigheid van of een geringe hoeveelheid spermatozoïden in het sperma. De oorsprong ligt bij een extra X-chromosoom (XXY in plaats van XY). Het is een erfelijke aandoening waarvoor het advies van een geneticus nodig is.
De symptomen
In heel wat gevallen uiten de symptomen zich door:
- grotere borsten (gynaecomastie)
- kleine teelballen of een kleine penis
- hormonale tekorten (te veel gonadotrofinen)
De oorzaken
De oorzaak van het syndroom van Klinefelter ligt bij een genetische afwijking.
De behandeling
Momenteel bestaat er maar één oplossing voor dit probleem en dat is spermatozoïden aftappen en selecteren om te gebruiken in het kader van medisch begeleide voortplanting.
Als dat niet mogelijk is, dan moet u uitkijken naar een spermadonor.
Cryptorchidie
Als de teelballen bij de zuigeling niet in de balzak indalen, dan kunnen er op volwassen leeftijd vruchtbaarheidsproblemen optreden.
Deze afwijking kan tegenwoordig via een ingreep worden gecorrigeerd.
De symptomen
- onvruchtbaarheid
- teelballen die niet in de balzak zijn ingedaald
De oorzaken
De oorzaak van cryptorchidie is momenteel niet gekend.
De behandeling
Bij de adolescent wordt vaak een ingreep uitgevoerd om dit probleem te corrigeren. Toch bestaan er gevallen waarbij een operatie de vruchtbaarheid niet kan herstellen. Dan moet u uitkijken naar een spermadonor.
Retrograde ejaculatie
Bij retrograde ejaculatie komt het sperma van een man in de blaas terecht in plaats van via het uiteinde van de penis het lichaam te verlaten.
Retrograde ejaculatie is een defect in de kleppen die de urine- en de spermastroom via de urinebuis regelen. Het gaat om een zeldzame aandoening.
De symptomen
Geen ejaculatie kan wijzen op een retrograde ejaculatie.
De oorzaken
De vaakst voorkomende oorzaak van retrograde ejaculatie houdt verband met een prostatectomie.
Andere mogelijke oorzaken zijn: kanker, diabetes, multiple sclerose en een operatie aan de buik, het bekken of de genitale zone.
De behandeling
Er worden antihistaminica gebruikt om de sluitspier en de retrograde weg te regelen.
Bij medisch begeleide voortplanting wordt de urine gefilterd om het sperma op te vangen en het verkregen staal wordt dan gebruikt tijdens de IVF- of IUI-procedure.
Vasectomie: hersteloperatie
Tijdens een vasectomie worden beide zaadleiders onder plaatselijke verdoving doorgesneden zodat er geen spermatozoïden meer in het ejaculaat worden geproduceerd. Deze procedure is omkeerbaar als de patiënt zijn vruchtbaarheid wil herstellen.
De symptomen
Geen.
De oorzaken
Sommige mannen die chirurgisch gesteriliseerd zijn (vasectomie), bedenken zich later en laten dit herstellen.
De behandeling
Er zijn twee behandelingen mogelijk voor de man: de vasovasectomie of vaso-epididymectomie. In beide gevallen gebeurt de ingreep zonder ziekenhuisopname. De zaadleiders van de patiënt worden opnieuw met elkaar of rechtstreeks met de bijbal verbonden.
Dit soort ingreep is niet altijd een garantie dat de vruchtbaarheid wordt hersteld en is ook afhankelijk van de kwaliteit van het resterende sperma.
In sommige gevallen kunnen vruchtbaarheidsbehandelingen zoals intra-uteriene inseminatie of IVF met ICSI nodig blijken.
Zakaderbreuk of varicocèle
Deze aandoening is verantwoordelijk voor heel wat vruchtbaarheidsstoornissen en gaat gepaard met een verhoging van de plaatselijke temperatuur waardoor de kwaliteit van het sperma achteruitgaat.
De symptomen
Kleine teelballen kunnen wijzen op een zakaderbreuk. Aan de hand van een echografie van de balzak kan worden bepaald of een ader is uitgezet.
De oorzaken
Er kan een spatader ontstaan als een ader niet in staat is het bloed op een correcte manier buiten de balzak af te voeren.
De behandeling
De spatader wordt verwijderd via een chirurgische ingreep. Maar de vruchtbaarheid wordt daarmee niet altijd hersteld.
Als de behandeling mislukt, dan wordt er een beroep gedaan op medisch begeleide voortplanting.
Epididymitis
Het sperma wordt in de bijbal opgeslagen waar het laatste rijpingsproces plaatsheeft. De werking van de bijbal kan door een infectie in het gedrang komen, waardoor de omgeving ongunstig wordt voor de kwaliteit van het sperma. Bij epididymitis zwellen de teelballen op door de infectie en dat kan soms pijnlijk zijn.
De symptomen
Gezwollen teelballen zijn het meest zichtbare symptoom bij epididymitis. Ook pijn kan een teken zijn.
De oorzaken
Heel wat ziektes, waaronder soa's, kunnen aan de oorsprong van epididymitis liggen.
De behandeling
Een bacteriële infectie kan via antibiotica worden behandeld, maar sommige bacteriestammen zijn immuun geworden tegen geneesmiddelen. In deze gevallen kan een operatie de littekenletsels door de infectie corrigeren.
Immunologische onvruchtbaarheid (antilichamen)
Immunologische onvruchtbaarheid komt niet heel vaak voor, maar wel iets meer bij mannen dan bij vrouwen. Het mannelijke immuunsysteem kan reageren tegen het eigen sperma, alsof het om 'vreemde' cellen gaat.
De symptomen
Ook al lijkt er geen enkele infectie uitgebroken te zijn, toch kan een vroegere infectie die niet volledig is genezen nog slapend in het lichaam aanwezig zijn.
De oorzaken
In deze fase zijn de oorzaken van immunologische onvruchtbaarheid vaak onbekend. Ze treden vaak op bij een hersteloperatie.
De behandeling
Deze ziekte kan op twee manieren worden behandeld: ofwel via geneesmiddelen ofwel via medisch begeleide voortplanting.
Hormonale stoornissen
Net als bij de vrouw spelen ook hier de hypothalamus en de hypofyse een hoofdrol in het voortplantingsproces.
Elke stoornis in het systeem van de hypothalamus-hypofyse betekent een daling van de vruchtbaarheid (daling van FSH, stijging van prolactine).
De symptomen
Naargelang van de ernst en het soort hormoon dat een rol speelt, kunnen de hormonale stoornissen bij de man aan de oorsprong liggen van andere niet-specifieke symptomen zoals: impotentie, hoofdpijn met gezichtsstoornissen, gewichtsverlies of -toename, stemmingswisselingen en depressie. Aanvullende onderzoeken (hormonale bepalingen, magnetische resonantie) zullen de diagnose bevestigen.
De behandeling
Afhankelijk van de oorsprong van de stoornis zal die ofwel met geneesmiddelen (bromocriptine) ofwel via een ingreep worden behandeld.
