De risico's van een zwangerschap

Er moet een onderscheid worden gemaakt tussen de gebruikelijke risico's bij elke zwangerschap (miskraam en buitenbaarmoederlijke of ectopische zwangerschap) en de risico's verbonden aan een zwangerschap naar aanleiding van een onvruchtbaarheidsbehandeling.

In dit gedeelte vindt u uitleg over:

1. De gebruikelijke risico's bij een zwangerschap
2. De risico's bij een zwangerschap als gevolg van een onvruchtbaarheidsbehandeling

 

1. De gebruikelijke risico's bij een zwangerschap

In dit hoofdstuk bespreken we slechts twee van de meest voorkomende risico's, namelijk het vroegtijdig miskraam en de buitenbaarmoederlijke of ectopische zwangerschap.

a. Het miskraam

Een miskraam of spontante abortus is een ongedwongen verlies van de foetus voor de 24ste week van de zwangerschap. Een miskraam dat voorvalt tijdens de eerste drie maanden van de zwangerchap wordt een vroegtijdig miskraam genoemd.

Oorzaken van een vroegtijdig miskraam

Het is onmogelijk om de exacte oorzaak te bepalen bij de meeste miskramen. Vaak gaat het om een ongeregeldheid in de bouw van het embryo op het moment van de celdeling. Het embryo houdt op met groeien en wordt afgestoten door het lichaam.

De belangrijkste oorzaak is een chromosoomafwijking ontstaan tijdens de bevruchting. Het gaat niet per se om een erfelijke aandoening en doorgaans heeft de chromosoomafwijking geen invloed op eventuele toekomstige zwangerschappen. Enkel wanneer er herhaaldelijk miskramen optreden loont het de moeite om de oorzaak naderbij te bekijken.

Symptomen bij een miskraam

Afgezien van vaginale bloedingen kunnen andere symptomen zoals buikkrampen optreden in het begin van de zwangerschap. Bij ongeveer de helft van de gevallen betekenen buikkrampen gelukkig niks abnormaals.

Als die symptomen zich aanhoudend manifesteren, raadpleeg dan onmiddellijk uw arts. Hij zal de ernst van de situatie inschatten en geschikte maatregelen treffen op basis van uw toestand.

Bloedverlies  tijdens de tweede of derde maand is  vaak een voorteken van een miskraam. Een echo zal de diagnose bevestigen en in veel gevallen zal de vrucht op natuurlijke wijze het lichaam verlaten (bloedingen).

Nu en dan kan het miskraam uitblijven waardoor een curettage noodzakelijk wordt. Dat is een eenvoudige ingreep onder plaatselijke of algemene verdoving waarbij de gynaecoloog de inhoud van de baarmoederholte verwijdert via aspiratie.

Uw arts zal samen met u beslissen wat de meest geschikte optie is.

Psychische weerslag

Een miskraam is moeilijk te verwerken, des te meer na een onvruchtbaarheidsbehandeling. Als koppel is het belangrijk dat u erover praat en uw gevoelens met elkaar deelt.

In het algemeen verwerkt elke partner het miskraam op zijn eigen manier en tempo. Het is belangrijk dat u er voor elkaar bent tijdens de moeilijke momenten.

Mocht dat nodig blijken, kan u ook professionele hulp zoeken zodat u het verlies een plaats kan geven en verder kan met uw leven. Zodra u zich hier klaar voor voelt, bespreek dan zeker met uw arts of het medisch verantwoord is om door te zetten met de onvruchtbaarheidsbehandelingen.

 

b. De buitenbaarmoederlijke of ectopische zwangerschap

Een buitenbaarmoederlijke of ectopische zwangerschap treedt op wanneer de bevruchte eicel zich buiten de baarmoeder begint te ontwikkelen. Meestal ontwikkelt de ectopische zwangerschap zich in de eileider, maar uitzonderlijk ook in een eierstok, de buik of de baarmoederhals.

Een ectopische zwangerschap die niet wordt behandeld, kan gevaarlijk zijn.

Afhankelijk van de progressie van de zwangerschap en de staat van de eileider kan endoscopische chirurgie een uitweg bieden (laparoscopie). Via een endoscopie slaagt men er vaak in het probleem te verhelpen zonder dat men de aangetaste eileider moet verwijderen. Als die methode faalt, zal de eileider volledig moeten worden verwijderd tijdens een drastischere ingreep. Uitzonderlijk worden medicijnen toegediend om de zwangerschap af te breken (prostaglandine en/of methotrexaat).

Een ectopische zwangerschap kan zware gevolgen hebben als ze niet tijdig wordt behandeld. Als de eileider op het punt staat te barsten omdat het embryo reeds zodanig is gegroeid, kunnen er hevige inwendige bloedingen optreden die levensbedreigend zijn.

Symptomen van een buitenbaarmoederlijke zwangerschap

Wanneer een vrouw in het begin van de zwangerschap hevige buikpijn voelt, kan dat betekenen dat er een buitenbaarmoederlijke zwangerschap is. Een definitief antwoord volgt na een echo en bloedonderzoeken. De voornaamste symptomen zijn:

• Hevige buikkrampen of pijn aan één kant (aanvankelijk kan dat lichte pijn zijn die steeds heviger wordt).
• Pijn in de nek en schouders.
• Bloedverlies vergelijkbaar met menstruatiebloedingen en aanzienlijk veel pijn.

Als deze symptomen zich voordoen , moet er een echo worden genomen  om het vermoeden van een buitenbaarmoederlijke zwangerschap te bevestigen of uit te sluiten.

Als de eileider barst of er bloedingen ontstaan voor de buitenbaarmoederlijke zwangerschap grondig behandeld is, kunnen de symptomen verergeren en gepaard gaan met, onder meer,

• hevige stekende en plotse pijn in de buik,
• duizeligheid en flauwvallen.

In functie van de symptomen en de relevante risico's zal uw arts samen met u beslissen wat de beste aanpak is.

 

2. Risico's bij een zwangerschap als gevolg van een onvruchtbaarheids-behandeling

In dit deel vindt u informatie over de belangrijkste risico's bij een zwangerschap ten gevolge van een onvruchtbaarheidsbehandeling:

• Meerlingen
• Pré-eclampsie of zwangerschapsvergiftiging
• Leeftijdsgebonden risico's

a. Meerlingen

Koppels die een behandeling met medisch begeleide voortplanting hebben ondergaan, vrezen vaak dat ze meerlingen zullen krijgen.
Sinds de voorwaarden voor implantatie worden toegepast in België (juli 2003) is het aantal meervoudige zwangerschappen sterk gedaald. Die voorwaarden stellen duidelijk hoeveel embryo's mogen worden  geïmplanteerd naargelang de leeftijd van de patiënte en het aantal voorgaande mislukte pogingen.

Wat betreft het soort meervoudige zwangerschap, loopt u na een onvruchtbaarheidsbehandeling het meest kans om een tweeling te krijgen, nadat er twee eicellen zijn bevrucht (twee-eiige tweelingen). Overigens is het ook mogelijk dat u, net zoals de meeste andere koppels, een eeneiige tweeling krijgt (bevruchting van één eicel).

Gelukkig komen de meeste baby's na een meervoudige zwangerschap gezond ter wereld. Toch is het belangrijk dat u beseft dat u meer risico loopt op een miskraam of andere verwikkelingen wanneer u meer dan één kind verwacht. In dit hoofdstuk kaarten we de risico's aan ten gevolge van meervoudige zwangerschappen en geven we u nuttige tips om de zwangerschap goed door te komen.

Risico's bij meerlingen

De meeste verwikkelingen tijdens een meervoudige zwanderschap hebben weinig of niks te zien met de levensstijl of de handelingswijze van de vrouw. Toch is het belangrijk om zo snel mogelijk vast te stellen of de vrouw meerdere embryo's draagt. Op die manier kan de arts tijdig tussenkomen om eventuele verwikkelingen te voorkomen en te behandelen.

De meeste tips en regeltjes die gelden voor alle zwangere vrouwen gelden ook bij meervoudige zwangerschappen. Maar, uw lichaam zal het zwaarder te verduren krijgen tijdens de zwangerschap en u  zult dus sneller vermoeid zijn dan andere vrouwen. Meervoudige zwangerschappen en geboortes worden begeleid door een gynaecoloog. In het ziekenhuis kunt u een hoop praktische raadgevingen krijgen zodat u zich goed kunt voorbereiden op de zwangerschap en de geboorte. Het is van vitaal belang dat u voortdurend op de hoogte blijft.

Risico's bij een miskraam

Ofschoon de meeste koppels die voordien onvruchtbaar waren meerlingen een godsgeschenk vinden, moeten ze helaas ook rekening houden met het risico op een miskraam of een premature bevalling.

Meerlingen hebben nu éénmaal meer plaats nodig om te groeien en die plaats is soms schaars wanneer de baarmoeder niet snel genoeg kan rekken (wat al vroeg in de zwangerschap tot weeën leidt). Vrouwen die tweelingen verwachten, lopen dubbel zo veel kans om een baby te verliezen tussen week 20 en 24 van de zwangerschap of een maand voor de geboorte. Dit risico neemt gevoelig toe wanneer de vrouw drie- of meerlingen verwacht.

In het geval van een miskraam

Hoe vroeger de miskraam zich voordoet, hoe lager het risico op complicaties.

Een vrouw die een miskraam heeft, zal overrompeld worden door emoties. Ongeacht de omstandigheden is het verlies van een baby altijd een zware klap, ook wanneer u nog steeds een andere baby draagt terwijl u in de rouw bent.

Aarzel niet om gespecialiseerde hulp te vragen in het centrum waar u wordt begeleid.

Risico's bij een premature bevalling

Een premature bevalling of vroeggeboorte is het grootste risico bij een meervoudige zwangerschap.

Soms worden baby's te vroeg geboren omdat de gynaecologen besluiten de zwangerschap te beëindigen. Zij nemen die beslissing wanneer de baby's in gevaar zijn (bijvoorbeeld bij ernstige groeistoornissen), of wanneer de moeder zelf in gevaar verkeert (bijvoorbeeld bij extreem hoge bloeddruk). In dat geval zal ook een pediater of kinderarts erbij worden gehaald. Het is essentieel dat u de risico's verbonden aan het verdere verloop van de zwangerschap afweegt tegen de risico's die een vroeggeboorte met zich meebrengt.

Zes tips voor vrouwen die een meerling verwachten:

1. Zorg dat u de mogelijke risico's en complicaties bij een meervoudige zwangerschap kent.
2. Probeer u geen zorgen te maken wanneer de dingen niet van een leien dakje lopen.
3. Leer de symptomen van een premature bevalling kennen.
4. Eet evenwichtig en drink voldoende.
5. Leer naar uw lichaam luisteren en neem voldoende rust wanneer u en uw arts dat nodig achten.
6. Wees aanwezig op alle zwangerschapsonderzoeken en volg de raadgevingen van uw arts.

b. Pré-eclampsie

In bepaalde gevallen veroorzaakt de zwangerschap een hogere bloeddruk, met alle gevolgen van dien. Vooral vrouwen die voor de eerste keer zwanger zijn, krijgen te maken met een hoge bloeddruk.

We zeggen dat een vrouw aan zwangerschapshypertensie lijdt wanneer zij een hoge bloeddruk (hypertensie) ontwikkelt in de tweede helft van de zwangerschap, terwijl ze eerder een normale bloeddruk had. Men spreekt van pré-eclampsie wanneer er in een vergevorderd stadium van zwangerschapshypertensie oedemen of vochtophopingen ontstaan en proteïnen worden afgedreven via de urine.

Pré-eclampsie komt voor bij 5 à 10% van alle zwangerschappen. Bij vrouwen die meerlingen verwachten treedt dit echter vaker (ongeveer 10 à 20% van de vrouwen ontwikkelt vroegtijdig een ernstige vorm van pré-eclampsie).

Wat zijn de gevaren bij hypertensie?

De gevolgen hangen af van de ernst van de hypertensie of hoge bloeddruk. Het is uitermate belangrijk dat er regelmatig onderzoeken worden uitgevoerd. Bij hoge bloeddruk worden zowel de moeder als de baby's blootgesteld aan een reeks risico's. Bij de moeder kan de werking van de nieren en de lever worden aangetast. Er kunnen zich ook bloedklonters vormen. Een ernstige vorm van hypertensie kan een zware bedreiging betekenen voor de gezondheid van de zwangere vrouw. Daarom wordt er soms besloten om de zwangerschap vroegtijdig te beëindigen. Een te hoge bloeddruk kan de toestand en de groei van de baby beïnvloeden omdat er minder bloed naar de placenta zou kunnen stromen. De kans dat er zich complicaties voordoen hangt af van het tijdstip waarop de hypertensie is begonnen. Hoe later de hypertensie voorvalt, hoe kleiner de kans op verwikkelingen.

Wat zijn de symptomen?

Vrouwen die lijden aan zwangerschapshypertensie vertonen niet noodzakelijk symptomen. Bij zwangerschapshypertensie kunnen zowel milde als ernstige symptomen verschijnen: hoofdpijn, oogklachten (wazig zicht, het zien van sterretjes of flitsen), jeuk in de vingers, pijn in de bovenbuik, misselijkheid en/of braakneigingen en vochtretentie (oedeem). Uw arts zal deze klachten kunnen bestrijden. 

Wat kan de vrouw doen?

Bij hypertensie is het uitermate belangrijk dat u wordt gevolgd aan de hand van frequente onderzoeken. Bij ernstige hypertensie wordt de vrouw opgenomen om haar toestand en die van de baby's op de voet te kunnen volgen. Als de zwangerschap bijna voldragen is, zal de gynaecoloog de bevalling inleiden.

In het algemeen verdwijnt de hypertensie al snel na de bevalling en is de kans klein dat de moeder er op lange termijn gevolgen van ondervindt. Sommige complicaties die een welbepaald medisch antwoord vereisen zoals medicatie voor hypertensie en/of regelmatige medische onderzoeken, kunnen optreden na de bevalling.

 

c. Leeftijdsgebonden risico's

Hoewel onze vruchtbaarheid afneemt naarmate we ouder worden, krijgen veel vrouwen in België hun eerste kind na hun 35ste verjaardag. Gemiddeld krijgen vrouwen hun eerste kind op 28-jarige leeftijd. 

U hebt het echter mis als u denkt dat u op elke leeftijd even veel kans hebt om zwanger te worden. Het valt niet te betwisten dat onze vruchtbaarheid afneemt naarmate we ouder worden. Daarom mogen koppels met een innige kinderwens hun beslissing niet te lang uitstellen.

Bovendien kan de kans op een miskraam en chromosoomafwijkingen  bij het kind toenemen naarmate u later zwanger wordt. Heel wat verwikkelingen bij een zwangerschap treden frequenter op bij vrouwen van 35 jaar en ouder.

Hoe ouder de vrouw, ten slotte, hoe groter de kans dat de baby via een keizersnede wordt geboren.